عوامل موثر بر برداشت ماشینی پسته در ایران (مطالعه موردی استان کرمان)

ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده پسته جهان است. از این رو، پایداری تولید این محصول استراتژیک از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هزینه­ بالای برداشت دستی پسته، درآمد پسته­کاران را کاهش داده و انگیزه تولید این محصول را با چالش جدی مواجه ساخته است. لذا در این تحقیق، عوامل موثر بر برداشت مکانیکی پسته در استان کرمان به عنوان قطب تولید این محصول در ایران، مورد مطالعه قرار گرفت. بدین­منظور از روش دلفی در سه مرحله استفاده شد. دلفی یک فرآیند گروهی است که هدف از اجرای آن، کشف و جمع­آوری نظرات تخصصی گروهی از افراد مجرب و آگاه در یک زمینه تخصصی است. بر این اساس، 25 نفر از کارشناسان پسته و باغداران بزرگ پسته شهرستان­های رفسنجان و کرمان به عنوان اعضاء گروه تحقیق دلفی در نظر گرفته­شدند. نتایج نهایی تحقیق نشان داد عوامل "بهبود کارایی مصرف آب با حمایت از اجرای روش­های نوین آبیاری درختان پسته" و "تخصیص اعتبارات مناسب جهت فراگیرشدن برداشت مکانیکی پسته" به ترتیب با کسب 96 و 95 درصد از توافق اعضاء گروه تحقیق، اولین و دومین محرک­های توسعه برداشت مکانیکی پسته در استان کرمان بودند. همچنین، عوامل "اجرای طرح­های الگویی مکانیزاسیون برداشت پسته" و "ارائه سیاست­های تشویقی جهت توسعه برداشت مکانیکی در میان پسته­کاران استان کرمان" نیز با 91 درصد توافق، به طور مشترک در جایگاه دوم اولویت­های توسعه برداشت مکانیکی پسته در استان کرمان قرار گرفتند. بررسی موانع برداشت مکانیکی پسته نیز نشان داد که عوامل "نظام خرده­مالکی اغلب باغات پسته" و "تک­پایه یا تک­­تنه نبودن درختان پسته در منطقه" به ترتیب با درصد توافق 97 و 94 درصد در جایگاه­های اول و دوم جای گرفتند. بنابراین، حمایت مالی ویژه از پیاده­سازی شیوه­های کارآمد آبیاری، اصلاح و نوسازی باغات قدیمی و برپایی طرح­های الگویی برداشت مکانیکی پسته امری اجتناب­ناپذیر است. همچنین، تجمیع باغات پسته کوچک در قالب تعاونی­های کشاورزی به منظور افزایش توان مالی گروهی به عنوان پشتوانه اصلاح باغات قدیمی و تامین تجهیزات برداشت پسته از موارد ضروری به شمار می­روند.